Gawa 13:42, 44 Ang Biblia
"At pagalis nila, ay kanilang ipinamanhik na salitain sa kanila ang mga salitang ito sa sabbath na susunod. . . At nang sumunod na sabbath ay nagkatipon halos ang buong bayan upang pakinggan ang salita ng Dios."
Challenge ng mga Sabadista:
"Ang mga Kristiyano noon, patuloy pa rin nilang ipinangingilin ang Sabbath kahit matagal na nakaakyat sa langit si Jesus. Kahit si Apostol Pablo, sumasamba pa rin siya sa Sinagoga tuwing Sabbath. Kung Linggo na dapat ang bagong araw ng pagsamba, dapat sana ay sinabi nila kay Pablo na bumalik siya sa Linggo, hindi na sa susunod na Sabbath, para marinig nila ang mga salita ng Diyos mula sa pangangaral niya."
Sagot:
Kung talagang ang gusto lang naman ng mga Sabadista ay 'yung katotohanan, dapat tuloy-tuloy lang silang mag-imbestiga at 'wag nilang isara ang isip nila sa mga bagong matututunan. Dapat handa silang tingnan ang iba't ibang posibilidad, kahit pa iba 'yun sa nakasanayan na nila. Sana 'wag lang nilang pipiliin 'yung mga ebidensya na gusto lang nila. Dapat tingnan din nila 'yung ibang mga pananaw para mas lumawak ang pag-iisip nila. Kung saan sila dalhin ng mga bagong ebidensya, doon sila dapat pumunta, kesa manatili lang sila sa kung ano'ng nakagisnan at tradisyunal.
Mga Importanteng Payo ni Ellen G. White Para sa Atin mga Sabadista
Mga Importanteng Payo ni Ellen G. White Para sa Atin mga Sabadista
Si Ellen G. White, 'na nirerespeto bilang propeta ng mga Sabadista, ay, marami rin siyang sinulat tungkol sa kung gaano kahalagang basahin at intindihin 'yung Biblia, at saka 'yung pagiging open sa mga bagong liwanag o bagong natututunan na galing sa Salita ng Diyos.
"Those who sincerely desire truth will not be reluctant to lay open their positions for investigation and criticism." Counsels to Writers and Editors, page 37
Tagalog:
"Yaong mga may tunay na pagnanais sa katotohanan ay hindi magdadalawang-isip na ihain ang kanilang mga paniniwala para sa masusing pagsusuri at pagpuna."
Pinaalalahanan din ni Ellen G. White 'yung mga Sabadista na 'wag silang maging katulad ng mga Pariseo na hindi na nakikinig sa mga bagong liwanag.
"A spirit of Pharisaism has been coming in upon the people who claim to believe the truth for these last days. They are self-satisfied. They have said, “We have the truth. There is no more light for the people of God.” But we are not safe when we take a position that we will not accept anything else than that upon which we have settled as truth. We should take the Bible and investigate it closely for ourselves. We should dig in the mine of God's word for truth." The Review and Herald, June 18, 1889.
Tagalog:
"Mayroong pag-uugaling parang mga Pariseo na dumarating sa mga taong nagsasabing naniniwala sila sa katotohanan para sa huling mga araw na ito. Kontento na sila sa sarili nila. Sinasabi nila, 'Nasa amin na ang katotohanan. Wala nang ibang liwanag para sa bayan ng Diyos.' Pero hindi tayo ligtas kapag pinaninindigan natin na wala tayong tatanggapin maliban lang sa kung ano ang pinaniniwalaan na nating katotohanan. Dapat nating kunin ang Bibliya at pag-aralan itong mabuti para sa ating sarili. Dapat tayong humukay sa minahan ng salita ng Diyos para sa katotohanan."
Dagdag pa ni Ellen G. White:
"There is no excuse for anyone in taking the position that there is no more truth to be revealed, and that all our expositions of Scripture are without an error. The fact that certain doctrines have been held as truth for many years by our people, is not a proof that our ideas are infallible. Age will not make error into truth, and truth can afford to be fair. No true doctrine will lose anything by close investigation." Counsels to Writers and Editors, page 35
Tagalog:
"Walang dahilan para sabihin ninuman na wala nang ibang katotohanang ihahayag pa, at lahat ng ating pagpapaliwanag sa Kasulatan ay walang pagkakamali. Ang katotohanang ang ilang mga doktrina ay pinaniwalaan nang matagal na panahon ng ating mga tao ay hindi patunay na ang ating mga ideya ay hindi nagkakamali. Hindi magiging katotohanan ang isang pagkakamali kahit gaano pa ito katagal, at ang katotohanan ay maaaring maging patas. Walang tunay na doktrina ang mawawala sa masusing pagsisiyasat."
Para sa mga Sabadista, 'yang mga payo ni Ellen G. White, ang ibig sabihin niyan, dapat hindi sila mag-mayabang sa isipan na para bang alam na nila ang lahat ng nga bagay, dapat lagi silang curious sa katotohanan, at okay lang magbago ang paniniwala 'pag may bagong ebidensya. Kaya dapat silang maging open at honest sa pag-aaral.
Bakit may mga Kristiyano na Nagsisimba noon sa Sinagoga sa araw ng Sabbath?
Ang aklat ng mga Gawa ay nagpapakita ng isang transisyonal na panahon sa kasaysayan ng sinaunang Kristiyanismo. Mahalagang tandaan na noong mga unang taon pagkatapos ng kamatayan at muling pagkabuhay ni Jesus, ang mga alagad niya ay pangunahing mga Hudyo. Kaya naman, natural lamang na ipagpatuloy nila ang maraming mga kaugalian at gawi ng Judaismo, kabilang ang pagsamba sa araw ng Sabbath.
Narito ang ilang mga dahilan kung bakit makikita natin sa Aklat ng mga Gawa ang mga Kristiyanong nagsisimba sa araw ng Sabbath:
Kaugalian at Tradisyon:
Si Jesus mismo at ang kanyang mga unang alagad ay mga Hudyo. Sila ay pinalaki sa ilalim ng Kautusan ni Moises, na nag-uutos ng pangingilin sa Sabbath (Exo. 20:8-11; Gal. 4:4). Kaya't natural lamang na ipagpatuloy nila ang gawaing ito pagkatapos ng Pentecostes. Malaki talaga ang epekto ng kultura at nakasanayan sa mga tao. Sa mga lugar kung saan unang lumaganap ang Kristiyanismo, karamihan sa mga unang nanampalataya ay mga Hudyo. Kaya natural lang na dala-dala pa rin nila ang maraming kaugalian nila, kasama na ang pangingilin ng Sabbath.
Kung hindi nagpapahinga ang mga Hudyong Kristiyano sa Palestina tuwing Sabbath, kung saan nakasanayan 'yung araw na dapat talaga pahinga, malaking problema 'yun. Pwede silang maparusahan nang mabigat, baka pa nga batuhin pa sila hanggang mamatay. Bihira man 'yun, pero delikado pa rin. 'Yung mga Kristiyanong Hudyo na hindi sumusunod sa Sabbath, tingin sa kanila ay mga suwail sa kautusan, kaya pwedeng silang pag-initan ng mga taong panatiko. Sa pananampalatayang Hudyo kasi, mas mahalaga ang ginagawa kaysa sa pinaniniwalaan. Kaya, kung hindi sila nagpapahinga sa Sabbath, mas lalo silang kamumuhian at pahihirapan, parang nangyaring panggigipit kay Jesus.
Pagkakataon para Mangaral sa mga Hudyo:
Ang mga sinagoga ay karaniwang lugar ng pagtitipon para sa mga Hudyo sa bawat Sabbath. Ginamit ng mga apostol ang pagkakataong ito upang ibahagi ang Mabuting Balita tungkol kay Jesus sa kanilang mga kapwa Hudyo. Sa pamamagitan ng pagsisimba sa Sabbath, nagkaroon sila ng pagkakataong makipag-usap sa maraming tao na interesado sa mga isyung panrelihiyon. Mababasa natin ito sa maraming bahagi ng Mga Gawa, tulad ng Gawa 13:14-16; 17:1-3; 18:4.
Ibig sabihin nito, kailangan nilang mag-ingat para hindi nila mairita ang mga Hudyo, pero nakikita rin nila 'yung pagsisimba sa sinagoga tuwing Sabbath bilang pagkakataon para ibahagi ang pananampalataya nila sa iba. Para balanse lang: kailangan nilang respetuhin ang mga tradisyon ng mga Hudyo pero ginagamit din nila 'yung pagkakataon para ipakilala ang Kristiyanismo.
Walang ebidensya na nagpapahinga o tumitigil sa pagtatrabaho si Pablo tuwing Sabbath. Sa halip, para sa kanya, pagkakataon 'yun para ibahagi ang kanyang mensahe, at araw-araw niya 'yun ginagawa (Gawa 19:9). Ipinapakita ng mga ginawa ni Pablo na malaya siya, hindi mahigpit na sumusunod sa mga patakaran ng mga Hudyo. Ang misyon ni Pablo ay ituro sa mga Hudyo na si Jesus ang katuparan ng mga kautusan at propesiya nila (Rom. 10:4; Col. 2:16-17). Kaya niya ginagamit ang mga sinagoga kasi doon nagtitipon ang mga Hudyo tuwing Sabbath para pag-usapan ang kanilang mga banal na kasulatan. Ang regular na pagpunta ni Pablo sa mga sinagoga tuwing Sabbath ay parte ng matagumpay niyang paraan ng pagtuturo tungkol kay Cristo hindi para mangilin ng Sabbath.
Kahit noong una ay sumusunod si Pablo sa mga lumang kautusan at sa Sabbath para sa isang mahalagang dahilan, hindi ibig sabihin na dapat ganun din ang gawin ng mga Kristiyano ngayon (Gawa 21: 21-26).
Hindi obligasyon ng mga Kristiyano na sundin 'yung mga lumang kautusan na 'yun o tularan si Pablo sa pagpunta sa mga sinagoga tuwing Sabbath. Hindi direktang itinuro ni Pablo sa mga nahikayat niya na magpahinga tuwing Sabbath. Sa halip, binigyang-diin niya na hindi dapat husgahan ang mga Kristiyano base sa mga espesyal na araw:
"Sinoman nga ay huwag humatol sa inyo tungkol sa pagkain, o sa paginom, o tungkol sa kapistahan, o bagong buwan o araw ng sabbath: (Colosas 2:16 Ang Biblia)
Dagdag pa niya, hinimok niya ang mga Kristiyano sa Roma na maging mapagparaya sa isa't isa kahit magkaiba sila ng paraan ng pagsamba tungkol sa pagkain at mga araw (Roma 14:5).
"May mga taong naniniwala na mas mahalaga ang isang araw kaysa sa ibang mga araw. May tao namang pare-pareho lang para sa kanya ang lahat ng araw. Ang bawat tao ang bahalang magpasya para sa kanyang sarili tungkol sa bagay na iyan." (Roma 14:5 Ang Salita ng Diyos)
Unti-unting Pag-unawa sa Bagong Tipan at ang Konserbatibong Pamumuno sa Jerusalem:
Ang paglipat mula sa mga kautusan at seremonya ng Lumang Tipan patungo sa Bagong Tipan sa pamamagitan ni Cristo ay isang unti-unting proseso. Hindi agad-agad na naunawaan ng lahat ng mga unang Kristiyano ang buong implikasyon ng kamatayan at muling pagkabuhay ni Jesus sa mga dating kaugalian, kabilang ang Sabbath (Rom. 10:4; Col. 2:16-17).
Malamang na patuloy pa rin ang pagsunod sa Sabbath sa Jerusalem at sa mga kalapit na simbahan dahil sa dedikasyon ni apostol Santiago (Gawa 15:13) at sa mga tradisyunal na paniniwala ng mga pari at mga Pariseo (Gawa 21:20). Hindi natin sigurado kung gaano kalayo ang impluwensya ng gawaing ito sa labas ng Palestina, pero malaki ang impact ni apostol Santiago sa Antioquia at kilala rin siya sa Galacia, ayon kay Pablo. Mataas ang tingin ni Lucas kay Santiago, at pinamunuan pa ni apostol Santiago ang Jerusalem Council na nagbigay ng mga tagubilin sa mga simbahan sa Cilicia at Syria tungkol sa kaugnayan ng kautusan ni Moises at mga Kristyano sa Bagong Tipan.
Sa Gawa 15:21, sinasabi na ang mga turo ni Moises ay ipinapahayag sa mga sinagoga tuwing Sabbath. Binanggit ni Santiago ang tradisyong ito pero hindi niya pinapayuhan ang mga Hentil na dumalo. Kailangang matuto ang mga bagong mananampalataya tungkol kay Jesus, hindi ang kay Moises. Ang mga sinagoga kasi ay nagtuturo ng mahigpit na mga kaugalian tulad ng pagtutuli, na hindi naman kailangan sa mga Hentil na sumasampalataya. Sa isang mahalagang pagpupulong sa Jerusalem, apat lang na simpleng panuntunan ang ibinigay sa mga Hentil sa Gawa 15:28-29:
"Sapagka't minagaling ng Espiritu Santo, at namin, na huwag kayong atangan ng lalong mabigat na pasanin maliban sa mga bagay na ito na kinakailangan: Na kayo'y magsiilag sa mga bagay na inihain sa mga diosdiosan, at sa dugo, at sa mga binigti, at sa pakikiapid; kung kayo'y mangilag sa mga bagay na ito, ay ikabubuti ninyo. Paalam na sa inyo." (Gawa 15:28-29 Ang Biblia)
Ang mga napagkasunduan nilang patakaran ay parang 'yung mga "Noachic Laws" [5] lang din, na hindi kasama 'yung Sabbath. Ayon kay Josephus ns isang Jewish historian, sa aklat niyang Antiquities of the Jews (1.3.8), pagkatapos daw ng Baha, inutusan ng Diyos si Noe na sundin 'yun mga requirements na 'yun.
"Gayunpaman, hinihiling ko sa inyo na umiwas sa pagdanak ng dugo ng tao, at panatilihin ninyong dalisay ang inyong sarili mula sa pagpatay; at parusahan ninyo ang sinumang gumagawa ng ganoong bagay. Pinahihintulutan ko kayong gamitin ang lahat ng iba pang nabubuhay na nilalang ayon sa inyong kagustuhan at kung ano ang inyong ibigin; sapagkat ginawa ko kayong mga panginoon nilang lahat, kapwa ng mga lumalakad sa lupa, at ng mga lumalangoy sa tubig, at ng mga lumilipad sa himpapawid—maliban sa kanilang dugo, sapagkat naroon ang buhay." [6]
'Yung pagbabawal sa "pakikiapid" sa utos ng Jerusalem Council (Gawa 15:28-29), malamang galing 'yun sa mga bawal na kasalan sa Levitico 18:6–18. Tapos 'yung tungkol naman sa pag-iwas sa dugo, galing din 'yun sa Levitico 17:10–14.
Kaya malinaw na bago pa man magkaroon ng mga Hudyo at mga Hentil, 'yung Sabbath at 'yung mga dapat at hindi dapat kainin ay hindi pa kilala sa mga taong nabuhay pagkatapos ng Baha noong panahon ni Noe. Ang Sabbath, para lang sa mga Hudyo nang piliin sila ng Diyos bilang espesyal niyang bayan.
Kahit nga sa Lumang Tipan mismo, sinasabi na walang ibang bansa, na hindi Israel, ang binigyan ng kautusan ni Moises. Para lang talaga sa bansang Israel 'yun.
"Ipinahayag niya ang kanyang mga salita, mga tuntunin at mga utos sa mga taga-Israel na lahi ni Jacob. Hindi niya ito ginawa sa ibang mga bansa; hindi nila alam ang kanyang mga utos. Purihin ang Panginoon !" (Salmo 147:19-20, Ang Salita ng Diyos)
Sa sulat ni Lucas, sinabi niya na 'yung mga Pariseo (sa Gawa 15:5) ay talagang mahigpit sa pagsunod sa Sabbath at sa Kautusan. Tapos, sa Gawa 15:1, may isa pang grupo na gano'n din ang paniniwala. 'Yung pag-aalangan ni Pedro na pumatay at kumain ng mga hayop na itinuturing na marumi sa paningin niya (Gawa 10:10-16), na inulit pa nang tatlong beses, ibig sabihin noon, importante talaga sa kanya 'yung Kautusan ng Lumang Tipan. Parang gusto ni Lucas iparating na bago pa 'yung pangitain ni Pedro, mataas pa rin ang respeto sa Kautusan at hindi masyadong pinagdududahan ang halaga nito, kahit na nagtatag na si Jesus ng Bagong Tipan.
"Ang Iglesiang nasa kanilang Bahay"
Nang humiwalay na ang mga Kristiyano sa sinagoga ng mga Hudyo, ang mga tahanan na mismo ng mga mananampalataya ang naging pangunahing lugar ng kanilang pagtitipon at pagsamba. Kaya nga, madalas nating mababasa sa Bagong Tipan ang mga pariralang tulad ng "ang iglesia na nasa kanilang bahay":
"At batiin ninyo ang iglesia na nasa kanilang bahay. Batiin ninyo si Epeneto na minamahal ko, na siyang pangunahing bunga ng Asia kay Cristo." (Roma 16:5 Ang Biblia)
"Binabati kayo ng mga iglesia sa Asia. Kayo'y binabating malabis sa Panginoon ni Aquila at ni Prisca pati ng iglesiang nasa kanilang bahay." (1 Corinto 16:19 Ang Biblia)
"Batiin ninyo ang mga kapatid na nangasa Laodicea, at si Nimfas, at ang iglesiang nasa kanilang bahay." (Colosas 4:15 Ang Biblia)
"At kay Apia na ating kapatid na babae, at kay Arquipo na kapuwa kawal namin, at sa iglesia sa iyong bahay." (Philemon 1:2 Ang Biblia)
Ang paglipat na ito mula sa pormal na istruktura ng sinagoga tungo sa mas personal at komunal na setting ng mga bahay ay nagpapakita ng isang mahalagang pagbabago sa paraan ng pagsamba at pagbubuo ng komunidad ng mga unang Kristiyano. Ito rin ay maaaring dahil sa lumalaking tensyon at pag-uusig mula sa mga awtoridad na Hudyo, na nagtulak sa mga Kristiyano na humanap ng mas ligtas at pribadong lugar para magtipon.
Ang "iglesia na nasa kanilang bahay" ay naging sentro ng kanilang espirituwal na buhay, kung saan sila nagbabahagi ng salita ng Diyos, nananalangin, nagpipira-piraso ng tinapay (Eukaristiya), at nagpapatibayan sa isa't isa sa kanilang pananampalataya (Gawa 2:42-47). Ang ganitong uri ng pagtitipon ay nagpapakita ng pagiging malapit at personal ng kanilang relasyon kay Cristo at sa isa't isa bilang Kanyang katawan.
Hindi binabanggit ni Lucas na pagkatapos humiwalay ang mga Kristiyano sa pagsamba sa sinagoga tuwing Sabbath, ay patuloy pa rin silang nagdiriwang ng Sabbath sa kanilang mga pagtitipon bilang iglesia sa mga bahay nila. Ang binabanggit na malinnaw ni Lucas ay ang kanilang pagtitipon, lalo na sa "unang araw ng sanlinggo" (tulad sa Gawa 20:7), para maghati ng tinapay at makinig sa mga aral ng Diyos.
Nakakalungkot lang talaga isipin na hanggang ngayon, wala pa ring maipakita ang mga Sabadista na kahit isang talatang pagtapat diyan. Sobrang tahimik nila pagdating diyan, siguro na-realize na nila na walang talagang basehan sa Bagong Tipan 'yung ginagawa nilang pagsimba tuwing Sabbath sa mga simbahan nila sa buong mundo. Kailangan nila ng ating mga taimtim ba panalangin!
Hindi pa Isyu ang Araw ng Pagsamba sa Noon:
Sa mga unang yugto ng Kristiyanismo, ang pangunahing diin ay ang pagkilala kay Jesus bilang ang Mesias at ang pagtanggap ng kaligtasan sa pamamagitan ng pananampalataya sa kanya. Ang isyu kung aling araw ang dapat sumamba ay hindi pa binibigyang-diin hindi tulad sa panahon natin ngayon.
Mahalagang tandaan na habang umuunlad ang Kristiyanismo at lumalawak ang sakop nito sa mga Hentil (mga hindi Hudyo), nagsimulang lumitaw ang mga bagong pag-unawa tungkol sa kahulugan ng Sabbath sa Bagong Tipan. Ayon sa maraming Kristiyano, si Jesus ang katuparan ng kapahingahan ng Sabbath (Mateo 11:28-30), at bandang huli ang naging bagong araw ng pagsamba na pinagkaisahan ng mga apostol ay naging Linggo, bilang paggunita sa kanyang muling pagkabuhay sa unang araw ng sanlinggo (Gawa 20:7).
Gayunpaman, ang mga halimbawa sa Aklat ng mga Gawa ng mga unang Kristiyanong nagsisimba sa Sabbath ay mahalagang makasaysayang impormasyon na nagpapakita ng kanilang mga pinagmulang Hudyo at ang unti-unting pag-usbong ng mga kaugaliang Kristiyano. Hindi ito nangangahulugang ang pagsamba sa Sabbath ay dapat ipagpatuloy ng lahat ng mga Kristiyano ngayon.
Hindi 'yan ang dahilan kung bakit ipinanganak si Cristo sa 'ilalim ng kautusan' para manatili lang din siya at ang mga alagad niya doon. Ang totoo, sabi nga sa Galacia 4:5, kaya siya naparito para "Upang matubos niya ang nangasa ilalim ng kautusan" para ampunin tayo at ituring na mga anak ng Diyos. Kasi kung 'yung mga sumusunod kay Jesus ay patuloy pa ring sakop ng kautusan, hindi sila matatawag na mga anak na tagapagmana, kundi alipin pa rin sila ng kasalanan. 'Yan mismo ang sinasabi sa Galacia 4:4-7.
"Ngunit nang dumating na ang takdang panahon, isinugo ng Diyos ang kanyang Anak sa mundo. Ipinanganak siya ng isang babae at namuhay sa ilalim ng Kautusan upang palayain ang mga nasa ilalim ng Kautusan, nang sa gayoʼy maging anak tayo ng Diyos. At dahil mga anak na tayo ngayon ng Diyos, isinugo ng Diyos ang Espiritu ng kanyang Anak sa ating puso, kaya makakatawag na tayo sa kanya ng “Ama”. Ngayon, hindi na tayo mga alipin kundi mga anak. At kung mga anak tayo ng Diyos, tagapagmana rin tayo ng mga pangako niya." Mga Taga-Galacia 4:4-7 Ang Salta ng Diyos)
Kung tunay nga tayong mga anak ng Diyos sa pamamagitan ng pananampalataya kay Cristo, hindi na tayo dapat mamuhay na parang alipin pa rin sa ilalim ng Kautusan. Hindi 'yan ang orihinal na plano ng Diyos para sa atin. Ang gusto Niya ay ituring tayong mga anak Niya, hindi alipin.
Ang magandang balita nga ay sa pamamagitan ni Kristo, tinatanggap tayo bilang mga anak ng Diyos at kasama Niyang tagapagmana ng lahat ng Kanyang mga pangako na nakasulat sa Biblia. Kaya pala sinabi rin ni Apostol Pablo na kung patuloy tayong namumuhay sa ilalim ng Kautusan, mawawalan ng saysay o kabuluhan ang kamatayan ni Kristo sa krus, na siyang tumubos sana sa mga taong mula sa pagkaalipin sa Kautusan.
"Hindi ko binabalewala ang biyaya ng Diyos, dahil kung maituturing na matuwid ang tao sa pamamagitan ng Kautusan, walang saysay ang pagkamatay ni Kristo!" (Mga Taga-Galacia 2:21 Ang Salita ng Diyos)
Ang Ebidensya sa Biblia at Kasaysayan na Tumigil sa Pag-Sabbath ang mga Unang Kristiyano
Si Dr. Samuele Bacchiocchi, 'yung sikat na Sabadistang historian ng simbahan, talagang pinag-aralan niyang maigi 'yung kasaysayan ng Sabbath no'ng unang mga Kristiyano. Sa libro niyang 'Sabbath Under Crossfire,' sa page 162, makikita mo 'yung totoong paliwanag kung paano nag-Sabbath 'yung early church at kung ano'ng relasyon nila sa sinagoga ng mga Hudyo.
"Paano ipinangingilin ng mga mananampalataya sa Bagong Tipan ang Sabbath sa liwanag ng mas malawak na kahulugan ng pagtubos na nagmula sa ministeryo ni Kristo? Sa simula, karamihan sa mga Kristiyano ay dumadalo sa mga pagsamba sa Sabbath sa sinagoga ng mga Hudyo (Mga Gawa 13:14, 43, 44; 17:2; 18:4). Gayunpaman, unti-unting itinatag ng mga Kristiyano ang kanilang sariling mga lugar ng pagsamba. Iminumungkahi ni Mateo na nagsimula na ang proseso ng paghihiwalay sa panahon ng kanyang pagsusulat, dahil binanggit niya na pumasok si Kristo sa "kanilang sinagoga" (Mateo 12:9). Ang panghalip na "kanilang" ay nagpapahiwatig na ang komunidad ni Mateo ay hindi na nakikibahagi sa mga pagsamba sa Sabbath sa sinagoga ng mga Hudyo nang isulat ang Ebanghelyo. Malamang, nagkaroon na sila ng kanilang sariling mga lugar ng pagtitipon para sa pagsamba noong panahong iyon."[3]
Ang daming matututunan kay Dr. Bacchiocchi na makakatulong sa mga Sabadista, isa nga siya sa mga pinakagigalang na eksperto natin sa simbahan. Kaya siguro, dapat lang pakinggan 'yung mga pananaw niya dito, katulad ng mga sumusunod:
a.) "Sa simula, karamihan sa mga Kristiyano ay dumadalo sa mga pagsamba sa Sabbath sa sinagoga ng mga Hudyo."
Kaya nga, 'yan 'yung hindi sinasang-ayunan ng maraming Sabadista na naniniwalang 'yung Gawa 13:42 at 44 daw, patunay na patuloy pa rin nilang binibigyang halaga ang Sabbath kahit patay na si Kristo sa krus, hanggang ngayon. Pero itong si Dr. Bacchiocchi, na eksperto sa history ng simbahan, hindi siya naniniwala diyan. Ang sabi niya, 'nung una lang daw sumamba 'yung mga Kristiyano sa Sabbath sa sinagoga ng mga Hudyo. Ibig sabihin, saglit lang 'yun, hindi 'yun nagtuloy-tuloy. Dagdag pa ni Dr. Bacchiocchi, dumating 'yung panahon na humiwalay na 'yung mga Kristiyano sa sinagoga at 'unti-unti silang nagtayo ng sarili nilang mga simbahan.
b.) "Gayunpaman, unti-unting itinatag ng mga Kristiyano ang kanilang sariling mga lugar ng pagsamba."
Sabi ni Dr. Bacchiocchi, 'yung "kanilang sinagoga" daw sa Mateo 12:9, ibig sabihin 'nun, 'yung grupo ni Mateo hindi na nakikisama sa mga pagsamba ng mga Hudyo tuwing Sabbath nung isulat 'yung Ebanghelyo. Kung totoo ngang mga 50 AD isinulat 'yung Ebanghelyo ni Mateo, gaya ng sabi ng mga eksperto sa Bibliya, malinaw na hindi na sumasama 'yung mga Kristiyano sa mga pagsamba ng mga Hudyo tuwing Sabbath na kumokontra kay Kristo. Bukod pa diyan, 'yun na rin 'yung opisyal na desisyon ng mga apostol at mga nakatatanda sa Jerusalem Council noong 50 AD din (Gawa 15:28-29) sa tulong ng Banal na Espiritu.
Siguro nga, isinulat ni Mateo 'yung Ebanghelyo niya pagkatapos na pagdesisyunan 'yun sa Jerusalem Council no'ng 50 AD. 'Yun 'yung naging usapan nila, sa tulong na rin ng Espiritu Santo, na hindi na kailangan ng mga Kristiyano sumunod pa sa mga utos sa Lumang Tipan, kasama na 'yung Sabbath. Kaya siguro, 'yun 'yung desisyon na nakaimpluwensya kay Mateo at sa grupo niya na 'wag nang magsimba sa sinagoga ng mga Hudyo.
Mayroon pang ilang mga punto na nagpapakita ng pagbabago sa araw ng pagsamba mula Sabbath (Sabado) tungo sa unang araw ng sanlinggo (Linggo) sa mga unang Kristiyano ayon sa Biblia at sa mga tala ng kasaysayan:
Ang Muling Pagkabuhay ni Kristo:
Ang pinakamahalagang pangyayari ay ang muling pagkabuhay ni Jesus na naganap sa unang araw ng sanlinggo (Marcos 16:9; Juan 20:1). Para sa mga Kristiyano, ito ang pinakabagong at pinakadakilang gawa ng Diyos sa kasaysayan ng kaligtasan, na humihigit pa sa creation (Gen. 1; 2 Cor. 5:17).
May mga talata sa Bagong Tipan na nagpapakita ng mga Kristiyanong nagtitipon para sumamba at magbahagi ng Hapunan ng Panginoon sa unang araw ng sanlinggo. Halimbawa, sa Mga Gawa 20:7 ay nakasulat:
"At nang unang araw ng sanglinggo, nang kami'y nangagkakapisan upang pagputolputulin ang tinapay, si Pablo ay nangaral sa kanila, na nagaakalang umalis sa kinabukasan; at tumagal ang kaniyang pananalita hanggang sa hatinggabi."
Mismong mga theologians at scholars ng mga Sabadista ay umaamin na ang Gawa 20:7 ang pinakamalinaw na talata sa Bagong Tipan na nagpapakitang nagtipon ang mga Kristiyano sa araw ng Linggo. Eto yung mababasa natin sa commentary nila sa Andrews Study Bible tungkol sa Gawa 20:7:
"Binabanggit sa 20:7 ang unang araw ng linggo, tulad ng ilang iba pang talata sa Bagong Tipan. Karamihan sa mga ito ay tumutukoy lamang sa unang araw bilang araw ng pagkabuhay na mag-uli ni Cristo. Ito lamang ang tanging tuwirang pagbanggit sa Bagong Tipan tungkol sa aktuwal na pagtitipon ng mga Kristiyano sa unang araw ng Linggo." [1]
Sa 1 Corinto 16:2, nagbigay si Pablo ng tagubilin sa mga iglesia sa Galacia at Corinto na magtabi ng kanilang mga abuloy sa unang araw ng sanlinggo: "Tuwing unang araw ng sanglinggo ang bawa't isa sa inyo ay magbukod na magsimpan, ayon sa kaniyang iginiginhawa, upang huwag nang gumawa ng mga ambagan sa pagpariyan ko. " Bagama't ito ay tungkol sa koleksyon, ipinahihiwatig nito na ang unang araw ng sanlinggo ay isang regular na araw ng pagtitipon para sa mga Kristiyano.
Sa Apocalipsis 1:10, sumulat si Juan, "Ako'y nasa Espiritu nang araw ng Panginoon..." Bagama't hindi direktang tinukoy kung aling araw ito, sa ikalawang siglo, ang "Araw ng Panginoon" ay karaniwang kinikilala bilang Linggo, ang araw ng muling pagkabuhay.
Ang Didache at si Ignatius ng Antioquia ay gumamit ng terminong "Araw ng Panginoon" na para bang alam na ng kanilang mga mambabasa na ito ay tumutukoy sa Linggo. Ito ay nagpapahiwatig na sa kanilang panahon (huling bahagi ng ika-1 siglo hanggang unang bahagi ng ika-2 siglo), ang pagkakaugnay ng "Araw ng Panginoon" sa Linggo ay malamang na laganap at nauunawaan na sa mga Kristiyano.
Sa totoo lang, sang-ayon rin dito ang opisyal na aklat ng mga Sabadista, ang Seventh Day Adventists Believe, na ganito ang sinasabi:
"The Rise of Sunday Observance. The change from Sabbath to Sunday worship came gradually. There is no evidence of Christian weekly Sunday worship before the second century, but the evidence indicates that by the middle of that century, some Christians were voluntarily observing Sunday as a day of worship, not a day of rest." [2]
Narito ang ilang mga patotoo:
Didache 14:1 (ca. 50–120 AD)
"But on the Lord's Day, after you have come together, break bread and give thanks, having confessed your sins, so that your sacrifice may be pure."
Ignatius of Antioch, Letter to the Magnesians 9:1 (ca. 108–117 AD)
"If, then, those who walked in ancient practices attained unto newness of hope, no longer observing the Sabbath, but living in accordance with the Lord’s Day, on which also our life sprang up again by Him and by His death."
The First Apology of Justin Martyr (AD 155 and 157)
Si Justin Martyr sa kanyang First Apology, partikular sa Chapter 67, ay malinaw na kinikilala ang pagsamba sa Linggo bilang pamantayang gawaing Kristiyano at direktang iniuugnay ito sa parehong paglikha at muling pagkabuhay ni Kristo.
"And on the day called Sunday, all who live in cities or in the country gather together to one place, and the memoirs of the apostles or the writings of the prophets are read, as long as time permits."
"But Sunday is the day on which we all hold our common assembly, because it is the first day on which God, having wrought a change in the darkness and matter, made the world; and Jesus Christ our Saviour on the same day rose from the dead."
Mahalaga ang sinabi ni Justin Martyr kasi isinulat niya ito mga 150 AD, ilang taon lang pagkatapos ng mga apostol. Ipinapakita ng sinabi niya na noong kalagitnaan ng ikalawang siglo, ang pagsamba tuwing Linggo ay matatag na at karaniwang ginagawa ng lahat ng mga Kristiyano. May malalim itong kahulugan tungkol sa paglikha ng mundo at sa muling pagkabuhay ni Kristo. Parang iniisip niya na alam na ng mga bumabasa sa kanya (pati na yung mga pinuno noon na hindi Kristiyano) ang tungkol sa ginagawa nilang mga Kristiyano.
Council of Laodicea (ika-4 na siglo):
Noong unang panahon, nagtipon-tipon ang mga lider ng simbahan sa isang lugar na tinatawag na Laodicea, na ngayon ay bahagi ng Turkey. Mga tatlumpung pinuno ang dumalo para pag-usapan ang tungkol sa mga alituntunin ng simbahan. Hindi sigurado ang eksaktong taon kung kailan ito nangyari, pero ayon sa karamihan ng mga eksperto, nangyari ito noong bandang 363 o 364 AD.
Madalas binabanggit ng mga Sabadista ang Canon 29 ng Council of Laodicea kapag napag-uusapan kung bakit sa Linggo na nagsisimba ang mga Kristiyano at hindi na sa Sabado. Ganito ang sinabi nito:
"Christians shall not Judaize and be idle on Saturday, but shall work on that day; but the Lord's day they shall especially honour, and, as being Christians, shall, if possible, do no work on that day. If, however, they are found Judaizing, they shall be shut out from Christ."
Itong Canon 29 ay nagpapakita ng ilang mahahalagang bagay:
Una, may mga Kristiyano pa noong 4th century sa Asia Minor na nangingilin pa rin ng Sabbath, gaya ng mga Hudyo.
Pangalawa, hindi ito nagustuhan ng Council of Laodicea. Sinasabihan nila ang mga Kristiyano na tigilan na ang ganitong gawain at tinawag pa nilang 'Judaizing' ang pagsunod sa Sabbath.
At pangatlo, itinuro ng Council of Laodicea na ang Linggo, o tinatawag nilang 'Araw ng Panginoon,' ang dapat igalang at ituring na araw ng pamamahinga at pagsamba para sa mga Kristiyano
Dapat tandaan na ang Council of Laodicea ay isang lokal na pagpupulong lang, kaya hindi ibig sabihin na agad-agad nagbago ang ginagawa ng lahat ng Kristiyano sa iba’t ibang lugar. Pero ipinapakita nito kung anong laganap na paniniwala ng simbahan noong panahon na ’yon — na ang Linggo na ang itinuturing na pinakaimportanteng araw ng pagsamba dahil sa araw na iyon muling nabuhay si Jesus
Conclusion:
Sa aklat ng Mga Gawa, inaangkin ng ilang Sabadista na nagpapahinga raw sa Sabbath ang mga unang Kristiyano. Pero may problema 'yang paniniwala na 'yan kasi 'yung unang iglesia ay unti-unti pa lang nauunawaan na mas importante si Jesus kaysa sa Kautusan. Kung ikukumpara, 'yung Kautusan ay parang anino lang—repleksyon lang ng tunay na katuparan na makikita kay Jesus. Nakakatuwang isipin na 'yung paniniwala ng mga Sabadista ngayon ay parang 'yung kawalan ng lubos na pag-unawa ng mga unang Kristiyanong Hudyo na nasa transisyon pa. Kahit tapos na ang ginawa ni Jesus para sa kaligtasan, patuloy pa rin ang mga Sabadista sa pamumuhay sa ilalim ng Kautusan at ng mga sumpa nito (Galacia 3:8-10).
Naunawaan din natin na hindi talaga tinularan ng mga Sabadista 'yung ginawa ng mga unang Kristiyano sa Bagong Tipan pagdating sa Sabbath. Noong una kasi, kahit naniniwala na sila kay Kristo, nagpapahinga pa rin sila sa Sabbath sa mga sinagoga ng mga Hudyo. Pero habang patuloy silang ginagabayan ng Banal na Espiritu at tinuturuan ng mga apostol, unti-unti nilang naintindihan na 'yung Sabbath pala ay wala nang bisa dahil sa pagkamatay ni Kristo.
Dumating din 'yung panahon na sila na mismo ang humiwalay sa sinagoga ng mga Hudyo at nagtayo ng sarili nilang pagtitipon bilang mga Kristiyano. Naunawaan na nila 'yung kahulugan ng mga nangyari sa buhay ni Kristo at kung bakit importante ang araw ng Linggo dahil 'yun 'yung araw ng kanyang pagkabuhay at 'yun din 'yung simula ng Christian church noong Pentecostes (Gawa 2).
Dahil naliwanagan na sila, pinili nilang magtipon bilang iglesia (1 Corinto 11:18) tuwing araw ng Linggo mula noon hanggang ngayon (1 Cor, 16:2; Gawa 20:7).
References:
[1] Jon L. Dybdahl, ed., Andrews Study Bible Notes (Berrien Springs, MI: Andrews University Press, 2010), 1452.
[2] Seventh-day Adventists Believe: A Biblical Exposition of Fundamental Doctrines. 3rd ed. Hagerstown, MD: Review and Herald Publishing Association, 2018. 382
[3] Samuele Bacchiocchi, The Sabbath Under Crossfire (Berrien Springs, MI: Biblical Perspectives, 1999), 162
[4] Donald A. Carson, ed., From Sabbath to Lord's Day: A Biblical, Historical and Theological Investigation (Eugene, OR: Wipf and Stock Publishers, 1999), 124–126.
[5] Ang "Noachic Laws", o kaya'y "Noahide Laws", ay isang set ng pitong moral na utos na, ayon sa tradisyong Hudyo, ay ibinigay ng Diyos kay Noah pagkatapos ng Baha, at sa gayon, ay itinuturing na obligasyon para sa lahat ng sangkatauhan (mga "anak ni Noah," o B'nei Noach sa Hebrew).
Narito ang pitong batas na ito ayon sa pagkakatala sa Talmud (Sanhedrin 56a-b):
1. "Huwag sumamba sa mga idolo." (Prohibition of Idolatry)
2. "Huwag lapastanganin ang Diyos." (Prohibition of Blasphemy)
3. "Huwag pumatay." (Prohibition of Murder)
4. "Huwag makikiapid o gumawa ng imoralidad sa sekswal." (Prohibition of Adultery and Sexual Immorality)
5. "Huwag magnakaw." (Prohibition of Theft)
6. "Huwag kumain ng karne na inalis sa isang hayop habang ito ay buhay pa." (Prohibition of Eating Flesh Torn from a Living Animal)
7. "Magtatag ng mga korte ng hustisya." (Obligation to Establish Courts of Justice)
Sa paniniwalang Hudyo, ang mga Hentil na sumusunod sa pitong batas na ito ay itinuturing na "matuwid na mga Hentil" at may bahagi sa "Daigdig na Darating" (Olam Ha-Ba), ang panghuling gantimpala ng mga matuwid. Kapansinpansin na hindi kasama dito ang kahilingan na ang mga Hentil ay obligadong mangilin ng Sabbath.
[6] Josephus, F. (2021). Antiquities of the Jews ; Book 1.3.8.
Perfectly and contextually explained.
ReplyDelete